Wycieczki górskie
Zapraszam na niezapomniane wycieczki górskie w moim towarzystwie. Prowadzę po znakowanych szlakach turystycznych w polskich i słowackich Tatrach oraz Pieninach, a także w pasmach przyległych: Słowackim Raju, Górach Choczańskich, Górach Lewockich, Niżnych Tatrach, Małej i Wielkiej Fatrze oraz Magurze Spiskiej. Szlaki turystyczne w górach mają bardzo zróżnicowany stopień trudności, który wynika z ukształtowania terenu, wysokości nad poziom morza czy też aktualnych warunków pogodowych. W górach, poza wiedzą, którą zawsze staram się przekazać uczestnikom wycieczki liczy się dla mnie w szczególności ich bezpieczeństwo.
Tatry Polskie
Jeden z najpiękniejszych regionów górskich w Polsce, O ich oryginalności świadczy to, że znajduje się tutaj najwyższy szczyt w kraju Rysy (2499 m n.p.m.), posiadają ogromne zróżnicowanie środowiska przyrodniczego, co decyduje o wielości krajobrazów. Charakteryzują się rzeźbą o różnej genezie (fluwialnej, glacjalnej i krasowej), która w dużej mierze uwarunkowana jest skomplikowaną budową geologiczną tych gór. Znajduje się tutaj szeroki wachlarz zjawisk wodnych (wydajne wywierzyska, wodospady, jeziora oraz rwące górskie rzeki). Odmienne warunki klimatyczne panując na różnych wysokościach zaznaczają się w postaci występowania pięciu pięter klimatyczno-roślinnych. Takie warunki spowodowały, że Tatry stanowią dzisiaj region występowanie endemitów i innych cennych gatunków zarówno w świecie zwierzęcym, jak i w szacie roślinnej. Tatry skrywają także wiele cennych śladów dawnej działalności człowieka (górnictwo, hutnictwo, pasterstwo itd.). Od 1955 roku obszar Tatr Polskich został objęty ochroną przyrody jako Tatrzański Park Narodowy. Jego obszar udostępniony jest dla różnych form turystyki: pieszej, rowerowej, wspinaczki, speleologii, różnego rodzaju narciarstwa. Do dyspozycji turystów w Tatrzańskim Parku Narodowym udostępnionych jest 275 km znakowanych szlaków turystycznych. Szlaki poprowadzone są drogami o różnych stopniu trudności od bardzo łatwych, po bardzo trudne – wymagające pewnego doświadczenia. Każdego roku na obszar Tatr Polskich wchodzi około 3 milionów turystów. Ruch skupia się głównie w najatrakcyjniejszych miejscach: na drodze do Morskiego Oka, w Dolinie Kościeliskiej, na Giewoncie (1894 m n.p.m.) czy na Kasprowym Wierchu (1987 m n.p.m.), na który większość turystów dostaje się kolejką linową.
Tatry Słowackie
U naszych południowych sąsiadów znajduje się około 4/5 całego obszaru Tatr. Pod względem fizycznogeograficznym tworzą one jeden spójny region, który podzielić możemy na Tatry Wysokie, Bielskie, Zachodnie i Reglowe. Podział na Tatry Polskie i Słowackie ma charakter wyłącznie administracyjny. W 1949 roku we wschodniej części Tatr utworzono Tatrzański Park Narodowy (słow. Tatranský národný park – TANAP), ich część zachodnia tzw. Litpowskie hale została włączona do TANAP-u dopiero w 1987 roku. W Słowackiej części Tatr wznoszą się najwyższe szczyty całych Karpat m.in.: Gerlach (słow. Gerlachovský štít) – 2655 m n.p.m., Łomnica (słow. Lomnický štít) – 2634 m n.p.m., Lodowy Szczyt (słow. Ľadový štít) – 2627 m n.p.m., czy najwyższy szczyt Tatr Zachodnich Bystra (słow. Bystrá) – 2248 m n.p.m. Tatry Słowackie posiadają bardzo dobrze przygotowaną infrastrukturę turystyczną: dobrze oznakowane szlaki turystyczne, działa tutaj kilka schronisk, część z nich o charakterze wysokogórskim, bo najwyższe położone jest na wysokości 2250 m n.p.m. – Chata pod Rysami. Przez to, że obszar Tatr po południowej stronie granicy jest znacznie większy, to ruch turystyczny jest tutaj bardziej rozproszony, dzięki czemu turystów na wielu szlakach spotykamy znacznie mniej niż w Polsce. Na mapie Tatr Słowackich są jednak miejsca cieszące się dużym zainteresowaniem, a należą do nich: okolice Szczyrbskiego (słow. Štrbské pleso) i Popradzkiego Jeziora (słow. Popradské pleso), Rysy, Krywań (słow. Kriváň), Wodospady Zimnej Wody (słow. Vodopády Studeného potoka) i Siodełko (słow. Hrebienok). W tej części Tatr na większość wybitniejszych szczytów nie prowadzą znakowane szlaki turystyczne i aby się tam dostać należy skorzystać z opieki przewodnika wysokogórskiego. Dostępność do wielu szlaków turystycznych zapewnia doskonała komunikacja pomiędzy podtatrzańskimi miejscowościami (tzw. elektriczka lub komunikacja autobusowa).
Pieniny
Powstanie Pienin do dzisiaj jest jednym z najtrudniejszych problemów w całej geologii Karpat. To malownicze pasmo górskie rozciąga się na długości około 35 km i szerokości do 6 km na pograniczu Polski i Słowacji. Przełom Dunajca zaliczany do najpiękniejszych przełomów rzecznych Europy dzieli to pasmo na trzy części: Pieniny Spiskie, Pieniny Właściwe i Małe Pieniny. Okrąglica (982 m n.p.m.) w Masywie Trzech Koron oraz Sokolica (747 m n.p.m.) należą do najbardziej znanych i najliczniej odwiedzanych szczytów w Pieninach, choć najwyższym szczytem jest Wysoka (1050 m n.p.m.) położona w Małych Pieninach na granicy Polski i Słowacji. Położenie geograficzne oraz niewielka powierzchnia tego obszaru górskiego przyczyniły się do ogromnego bogactwa gatunkowego, które możemy tutaj spotkać. Wysokie walory przyrodnicze Pienin spowodowały, że powstał tutaj pierwszy w Polsce (1932 rok) park narodowy – Pieniński Park Narodowy, który od 1967 roku ma swój odpowiednik również po stronie Słowackiej. Ponadto poza parkiem narodowych cenne walory przyrodnicze i krajobrazowe chronione są przez liczne rezerwaty przyrody m.in.: Wąwóz Homole, Wysokie Skałki i Biała Woda. Pieniny zaliczane są do jednych z najliczniej odwiedzanych obszarów górskich w Polsce, zajmują drugie po Tatrach miejsce. Wpływa na to doskonale przygotowana infrastruktura turystyczna: szlaki turystyczne, baza noclegowa, dostępność komunikacyjna itd. Wędrówki przez Pieniny dostarczają niezapomnianych wrażeń.
Słowacki Raj
Słowacki Raj (słow. Slovenský raj) to turystyczna nazwa Gór Straceńskich, które w zasadzie nie są żadnymi górami, a rozległym krasowym płaskowyżem. Jest to jedno z bardziej znanych miejsc na Słowacji wśród turystów z Polski. Swoją niezwykłość zawdzięcza budowie geologicznej, a także dzięki wielości procesów, które doprowadziły do powstania tutaj różnorodnych form – motorem napędowym tych procesów była i jest woda. Rzeka Hornad (słow. Hornád) utworzyła tutaj jeden z najdłuższych przełomów o długości ponad 11 km – miejsce to stanowi jedną z najważniejszych atrakcji turystycznych tego regionu. Większość atrakcyjnych tras Słowackiego Raju poprowadzonych jest dnem wąskich dolin rzecznych zwanch tutaj roklinami. Na wielu odcinkach szlaków znajdują się sztuczne ułatwienia w postaci: mostków, kładek, drabinek, łańcuchów oraz metalowych półeczek umocowanych w litej skale wysoko nad nurtem rzeki. Dzięki temu możliwe jest podziwianie niesamowitych widoków rwących górskich rzek, kaskad wodospadów, kotłów eworsyjnych i innych. Najliczniej odwiedzane są krótsze trasy m.in.: Suchá Belá i Zejmarská roklina. Słowacki Raj posiada świetnie przygotowaną infrastrukturę turystyczną: dobrze oznaczone trasy, punkty informacyjne, bazę noclegową i gastronomiczną itd. Znajduje się tutaj jedna z ciekawszych jaskiń na Słowacji Dobszyńska Jaskinia Lodowa (słow. Dobšinská ľadová jaskyňa) wpisana na listę UNESCO – została oświetlona jako pierwsza jaskinia w Europie. W 1988 roku utworzono tutaj park narodowy (słow. Národný park Slovenský raj).
Góry Choczańskie
Zachodnia część Łańcucha Tatrzańskiego (słow. Chočské vrchy) o powierzchni około 170km². Piękna grupa górska, która charakteryzuje się występowaniem izolowanych masywów rozdzielonych głębokimi przełomowymi dolinami. Najwyższym szczytem jest Wielki Chocz (1608 m n.p.m.), od którego cała grupa górska nosi nazwę. Choć sieć szlaków nie jest tak gęsta jak w Tatrach to jest za to bardzo różnorodna – jednym z liczniej odwiedzanych jest szlak przez malowniczą Dolinę Prosiecką. Na Wielki Chocz prowadzi kilka szlaków m.in. z miejscowości Lúčky, Ružomberok, Dolný Kubín, najdogodniej jednak wyjść z miejscowości Valaská Dubová. Plusem jest oczywiście mały ruch turystyczny i np. z Chocza piękna panorama na wszystkie pasma Centralnych Karpat Zachodnich (Wielką i Małą Fatrę, Tatry, Tatry Niżne). Niedaleko (ok. 5 km) we wsi Leštiny znajduje się jeden z pięciu zachowanych kościołów artykularnych na Słowacji, pochodzi z 1686 roku, a w 2008 r. został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Mała Fatra
Jedno z piękniejszych pasm górskich na Słowacji, często określane mianem miniaturowych Tatr. Charakteryzuje się ogromnym zróżnicowaniem krajobrazu na bardzo niewielkim obszarze, występują tu tereny leśne, polany, głębokie wąwozy, długie grzbiety górskie oraz strome i skaliste szczyty. Większość obszaru gór objęta jest przez Park Narodowy Mała Fatra utworzony w 1988 roku. Najwyższy szczyt osiąga wysokość 1709 m n.p.m. i jest nim Wielki Krywań (słow. Veľký Kriváň). Obszar cieszy się dużym zainteresowaniem wśród turystów słowackich i polskich i jest przez nich licznie odwiedzany. Jest tutaj gęsta sieć szlaków turystycznych po których wędrować można podczas kilkugodzinnych wycieczek, ale są i też i takie, których przejście zajmuje cały dzień. Do najchętniej odwiedzanych miejsc należą: Wielki Rozsutec (słow. Veľký Rozsutec – 610 m n.p.m.), Stoh (1607 m n.p.m.), zespół skalnych wąwozów zwanych Janosikowymi Dierami (słow. Jánošíkove diery). Mała Fatra posiada bardzo dobrze rozwiniętą bazę wypadową, działa tutaj wiele górskich schronisk, a jedną z najczęściej odwiedzanych miejscowości jest Terchowa (słow. Terchová) skąd pochodził słynny zbójnik Juraj Jánošík. W Małej Fatrze poza turystyką pieszą uprawiać można także wspinaczkę oraz narciarstwo. Vrátna dolina jest jednym z ważniejszych ośrodków narciarskich na Słowacji.
Wielka Fatra
Pasmo górskie stanowiące zachodnią cześć Łańcucha Niżnotatrzańskiego, dość rozległe, o powierzchni około 690 km² i mocno rozczłonkowane o skomplikowanym układzie systemów grzbietowych i dolinnych. Najwyższym wzniesieniem jest Ostredok osiągający wysokość 1592 m n.p.m. Budowa geologiczna Wielkiej Fatry jest bardzo złożona, częściowo przypomina Tatry, jednak jest tutaj znacznie więcej skał osadowych. W krajobrazie przeważają lasy oraz polany, które służyły dawniej jako tereny wypasowe, najwyższe partie Wielkiej Fatry sięgają do piętra kosodrzewiny. Do największych atrakcji turystycznych zalicza się przejścia grzbietowe, z których rozpościerają się przepiękne widoki na przyległe pasma górskie (Tatry, Niżne Tatry, Małą Fatrę itd.), choć trzeba powiedzieć, że góry te nie cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem wśród turystów. Może to dlatego, że region ten do tej pory nie jest bardzo skomercjalizowany, a także jest tu niewielka liczba inwestycji służących turystom. Dzięki temu można odnaleźć tutaj jeszcze dzikie i mało komu znane tereny. Żyje tutaj spora populacja niedźwiedzi i innych większych ssaków. Od 2002 roku część obszaru została objęta ochroną przyrody przez, jak dotychczas, najmłodszy park narodowy Słowacji – Park Narodowy Wielka Fatra (słow. Národný park Veľká Fatra).
Niżne Tatry
Wbrew swojej nazwie Niżne Tatry (słow. Nízke Tatry) nie mają nic wspólnego z Tatrami – to zupełnie odrębne pasmo górskie, a oddziela je od nich szerokie obniżenie Kotliny Liptowskiej i Spiskiej. Pod względem budowy geologicznej i rzeźby terenu góry te przypominają Tatry, w wielu dolinach w plejstocenie znajdowały się lodowce, a ich działalność przyczyniła się do powstania kotłów polodowcowych (m.in. pod Dereszem czy Chopokiem). Silnie rozwinięte są tutaj zjawiska krasowe, występują tu jedne z piękniejszych jaskiń w Europie m.in. Jaskinia Demianowska Wolności (słow. Demänovská jaskyňa Slobody) i inne.Najwyższym szczytem tego pasma górskiego jest Dżumbier (słow. Ďumbier) sięgający 2043 m n.p.m. Niżne Tatry pod względem fizycznogeograficznym dzielą się na kilka mniejszych regionów: Niżne Tatry Dżumbierskie, Niżne Tatry Kralovoholskie (z najwyższym szczytem Kráľova hoľa – 1946 m n.p.m.) oraz Kozie Grzbiety – z najwyższym szczytem Kozí kameň (1255 m n.p.m.). Spod masywu Kráľovej hoľi wypływają jedne z większych rzek Słowacji – swoje źródła ma tutaj rzeka Wag, Hornad czy Hron. Niżne Tatry stanowią jeden z większych regionów turystycznych Słowacji. W 1978 roku utworzono tutaj park narodowy Národný park Nízke Tatry, wiele źródeł podaje, że właśnie tutaj znajduje się największa na Słowacji populacja niedźwiedzia brunatnego.
Magura Spiska
Piękne pasmo górskie o długości około 30 km znajdujące się na terytorium Polski i Słowacji położone między Tatrami na południu a Pieninami na północy i Kotliną Popradzką na wschodzie. Magura Spiska (słow. Spišská Magura) stanowi wschodnie przedłużenie Pogórza Spisko-Gubałowskiego i zbudowana jest także ze skał fliszu centralnokarpackiego, jednak w odróżnieniu od Pogórza charakteryzuje się występowaniem długich górskich grzbietów. Najwyższe wzniesienie Rzepisko (słow. Repisko) osiąga wysokość 1259 m n.p.m. i zlokalizowane jest w zachodniej części tego pasma górskiego. Obszar jest słabo zaludniony, dzięki czemu jest tutaj znaczny udział powierzchni leśnych, w wielu miejscach pojawiają się jednak duże polany i wiatrołomy, z których rozpościerają się przepiękne widoki m.in. na najwyższe szczyty Tatr i inne pasma Karpat Zachodnich. Brak schronisk oraz duże odległości od osad ludzkich powodują bardzo małe zainteresowanie wśród turystów. tymczasem dla tych, którzy cenią sobie spokój i ciszę jest to doskonałe miejsce do górskich wędrówek – zdarza się, że w ciągu całego dnia na szlakach nie spotkamy żadnego turysty. Osobliwością Magury Spiskiej jest to, że wśród nielicznych osad spotkać tu można Łemków, ciekawostką przyrodniczą są urokliwe jeziorka osuwiskowe m.in. Osturniańskie Jezioro (Osturnianské jazero) i Jezierskie Jezioro (Jezerské jazero). Magura Spiska poza turystyką pieszą jest doskonałym miejscem do uprawiania turystyki rowerowej. U podnóży Magury Spiskiej znajdują się ważne uzdrowiska Tatrzańska Kotlina (słow. Tatranská Kotlina) czy Wyżnie Rużbachy (słow. Vyšné Ružbachy)
Góry Lewockie
Mało komu znane Góry Lewockie (słow. Levočské vrchy) położone w całości na Słowacji są zrębem tektonicznym oddzielonym z każdej strony wyraźnymi uskokami. Tworzą centralny masyw z wybiegającymi z niego promieniście krótkimi ramionami, rozdzielonymi głęboko wciętymi dolinami. Najwyższe wzniesienie Czarna Góra (słow. Čierna hora) osiąga wysokość 1289 m n.p.m. Dopiero od kilku lat mają jakiekolwiek znaczenie turystyczne, gdyż przez wiele lat działał tutaj poligon wojskowy Javorina. W latach 50. XX wieku armia czechosłowacka wysiedliła z terenów Gór Lewockich wiele wsi m.in.: Blažov, Dvorce czy Lubické Kúpele. Na poligonie ćwiczyły armie czechosłowackie oraz radzieckie. Dopiero w 2005 roku poligon został oficjalnie zamknięty, a cały teren do dzisiaj nie jest jeszcze w pełni bezpieczny, gdyż znajdują się tutaj pozostałości wielu niewybuchów i niewypałów. Obecnie rejon Gór Lewockich zamieszkuje ludność różnoetniczna – słowacka, polska, rusińska (łemkowska) i niemiecka, jak również Cyganie. Wędrówki po tym terenie dostarczą nam niezapomnianych wrażeń, gdyż wiele tras przebiega przez opuszczone wsie, a z wielu miejsc roztaczają się przepiękne panoramy.
